گزارش كامل سومين مجمع علمي دانشگاهي ايران و جهان عرب - تونس
ايران و جهان عرب به دلیل مشترکات دینی، فرهنگی، تاریخی و تمدنی، اشتراکات ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، همگونگی در تقابل با مدرنیته و جهان غرب، تعدد اقوام و ادیان و وجود قرابت‌های زیاد زبانی، از زمینه‌های مناسبی برای گفت‌و‌گو در حوزه فرهنگ برخوردار هستند
مقدمه:
ايران و جهان عرب به دلیل مشترکات دینی، فرهنگی، تاریخی و تمدنی، اشتراکات ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، همگونگی در تقابل با مدرنیته و جهان غرب، تعدد اقوام و ادیان و وجود قرابت‌های زیاد زبانی، از زمینه‌های مناسبی برای گفت‌و‌گو در حوزه فرهنگ برخوردار هستند. این گفت‌و‌گوها موجب ترویج فهم و مدارا جهت افزایش همکاری‌ها، ایجاد احترام و تقویت روحیه اعتدال و آشتی جهت آرام کردن تنش‌های مذهبی و فرهنگی و همچنین شناسایی دغدغه‌های مشترک فرهنگی و پیدا کردن راه حل‌ها در قالب همکاری‌های جمعی و گروهی شده، مضاف بر آن، ایجاد همگرایی بین کشورهای اسلامی را به دنبال خواهد داشت.
بدین منظور اولین پیش‌نشست مقدماتی گفتوگوهای فرهنگی ایران و جهان عرب در اسفند 1394 با حضور اساتیدی از ایران و دانشگاه‌های تونس، مغرب، الجزایر و چند کشور دیگر در تونس برگزار شد. بعد از آن دو دوره نشست با موضوع تأسیس مجمع علمی و دانشگاهی ایران و جهان عرب برای گفتوگوهای فرهنگی در سال 1395 در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.
به پیشنهاد دبیرخانه گفتوگوهای فرهنگی و استقبال رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تونس، برگزاری سومین مجمع علمی دانشگاهی ایران و جهان عرب در نیمه دوم سال 1396 در این کشور به تصویب دبیرخانه رسید و پس از آن هماهنگی و توافق با دکتر شکری مبخوت، رئیس دانشگاه منوبه تونس صورت گرفت. ایشان که از نخبگان و نویسندگان برتر جهان عرب است موافقت کرد که به میزبانی دانشگاه منوبه این نشست را برگزار کند.
بعد از توافقات با دانشگاه منوبه کمیته اجرایی و علمی شکل گرفت که اعضای کمیته اجرایی عبارتند از:
- آقای محمد اسدی موحد(رئیس کمیته اجرایی)
- آقای دکتر محمد سعد
- آقای دکتر فوزی علوی
- آقای دکتر منی بعزاوی
اعضای کمیته علمی نیز عبارتند از:
- آقای دکتر شکری مبخوت(رئیس کمیته علمی)
- آقای دکتر توفیق بن عامر(دبیر کمیته علمی)
- آقای دکتر هذیلی منصر
- خانم دکتر منی بعزاوی
- آقای محمد اسدی موحد
این کمیته پس از تشکیل 6 جلسه هماهنگی نهایتا مقرر کرد روزهای 20 و 21 آبان ماه 1396 در تونس سومین مجمع علمی دانشگاهی ایران و جهان عرب برگزار شود که حاصل این نشست در مجموعه‌ای که پیش رو دارید، گردآوری شده است. امید است مورد استفاده علاقه‌مندان و پروهشگران این حوزه قرار گیرد.
افتتاحيه سومين مجمع علمي دانشگاهی ایران و جهان عرب:
همایش از ساعت 09:30 صبح شنبه 20 آبان ماه در سالن اجتماعات هتل المشتل آغاز شد.
سخنران اول دكتر توفيق بن عامر، دبير علمي همايش و از اساتید فلسفه از تونس بود. او دانشگاه را مرکزی برای تولید علم دانست و ادامه داد، همكاري و تشريك مساعي متفكران دانشگاهي ايراني و عرب مي‌تواند مسير توسعه علم و بهره‌گيري از تجربه‌ها و دستاوردهاي علمي و فناوري در ايران را تسهيل کند و مسير رو به تزايد خشونت و افراط‌گرايي در جهان اسلام را به سمت اعتدال و عقلانيت سوق دهد.
دكتر سليماني، معاون پژوهشي و آموزشي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي:
خداوند بزرگ را سپاسگزارم که توفیق عنایت کرد در جمع دوستان اهل فرهنگ و فضیلت در کشور تونس حضور یابم. در ابتدا مایلم تشکر ویژه‌ای داشته باشم از رئیس ارجمند دانشگاه منوبه دکتر مبخوت، وزارت علوم و جامعه دانشگاهی و دولت کشور تونس که این امکان را فراهم کردند و تشکر از همکارانم در مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی به ویژه رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تونس که تلاش کردند تا جمع حاضر در فضایی آکنده از دوستی با یکدیگر سخن بگویند. از هیات ارجمند دانشگاه‌های کشورهای عربی و جامعه دانشگاهیان کشورم ایران هم تشکر می‌کنم که بدون همدلی و همراهی آنان این برنامه شکل نمی‌گرفت.
در چشم ما ایرانیان تونس کانونی درخشان از فرهنگ و معنویت است و قرنهاست با ایران و فرهنگ ایرانی تعامل و تهادی داشته است. ما هنوز هم پس از گذشت قرن‌ها صدای درای کاروانیان خراسان را در قیروان می‌شنویم. صدها دانشمند طراز اول جهان اسلام در این سرزمین نشو و نما یافته‌اند و در جهان معاصر سهم تونس و تونسی‌ها در خلاقیت و نوآوری و تفکر بسیار زیاد بوده است. اگر امروز هم گفتوگویی در دانشگاه منوبه آغاز شده، نشان دهنده رجوع به ریشه‌ها و سنت‌های فرهنگی است که قرنهاست دوام دارد و ادامه راهی است که پدران ما برگزیدند و حیاتی بالنده و پرثمر نتیجه آن بود.
اما امروز ضرورت این گفت‌و‌گوها و همدلی‌ها و چاره‌جویی‌های مشترک دو چندان شده است.
در جهان جدید ما سرنوشت مشترکی داریم و ضرورتا برای پی‌ریزی و تغییر در سرنوشت مشترک باید با هم همکاری کنیم. تروریسم و افراطی‌گری، تهدیدهای هویتی، شکاف عمیق اقتصادی و علمی و واگرایی، مسایل مشترک ماست.
تصور اینکه در جهان جدید ما می‌توانیم خود به تنهایی از مشکلات عبور کنیم، یقینا نتیجه‌ای در پی ندارد.
جدول تولید علم نشان می‌دهند که بسیاری از کشورها در این تولید نقشی ندارند و صرفا مصرف‌کننده علم هستند. دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مسوولیت تولید علم را بر عهده دارند و به ناچار باید با یکدیگر تعامل داشته باشند تا بتوانند در شبکه‌ای مشترک با یکدیگر تعامل داشته باشند و سهمی در تولید علم جهانی به عهده بگیرند.
جمهوری اسلامی ایران با تولید یک و نیم درصد علم جهان در این روند سهمی را به خود اختصاص داده است. تا قبل از انقلاب اسلامی ایران نیز همچون بسیاری از کشورها در این جدول جایی نداشت اما با اتکا به مجموعه ظرفیت علمی و دانشگاهی و تقویت بنیادهای علمی و پژوهشی توانسته گام‌های بلندی در این مسیر بردارد. این در حالی است که در چهار دهه گذشته ما با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شده‌ایم اما با مجاهدت علمی جامعه دانشگاهی و پژوهشگران در افق آینده جایگاه ایران در تولید علم جایگاهی مناسب است. این تجربه سودمند را می‌توانیم دستمایه‌ای برای همکاری‌های بیشتر در حوزه داد و ستدهای دانشگاهی قرار دهیم. با کمال تاسف باید گفت در موقعیت کنونی کشورهای مسلمان و منطقه همکاری‌های مناسبی ندارند و نتوانسته‌اند شبکه‌ای از دانشوران و مراکز علمی را برای تولید و به اشتراک‌گذاری علمی داشته باشند. نشست‌هایی از این نوع که اهل علم مجالی می‌یابند با یکدیگر تشریک مساعی داشته باشند یقینا در توسعه علمی کشورها موثر است و امیدوارم این نشست بستر لازم را برای این مهم فراهم کند.
مقدمه این مهم، ایجاد درک مشترک و به اشتراک‌گذاری دارایی‌های فرهنگی و علمی است. متاسفانه دامنه تعامل ما با یکدیگر به اندازه قرن‌ها پیش هم نیست. اینکه چند قرن پیش دانش‌آموخته‌ای از بخارا و نیشابور می‌توانست در محیط علمی قاهره و طنجه و مغرب و اندلس موثر باشد و از این سو خلاقیت‌های فکری و علمی دانشمندان در شرق عالم اسلام با استقبال روبه‌رو شود، نشان‌دهنده این است که در جهان معاصر اهل علم و مسوولان فرهنگی باید بیشتر بکوشند و موانع را حذف کنند تا همه ما بتوانیم تعامل و تهادی سازنده‌ای با یکدیگر و با جهان داشته باشیم.
دانشگاه‌ها می‌توانند در ایجاد این تفاهم و همدلی در میان کشورها، سهم شایسته‌ای داشته باشند و سوء‌تفاهم‌ها و برداشت‌های ناصواب را اصلاح کنند و دریچه‌های تازه‌ای بر اتفاق همدلی و توسعه بگشایند.
دکتر مصطفی افیونی، رئیس دانشگاه حلب سوریه:
- دانشگاه‌هاي سوريه در برابر تروريسم تسليم نشده و به عنوان نمادي از مقاومت در برابر خشونت و افراطی‌گری به فعاليت‌هاي خود در هر شرايطي ادامه دهند.
- حمايت و همكاري جمهوري اسلامي ايران با ملت سوريه قابل تقدير بوده و رشد و توسعه علم در ايران خدمت مناسبي جهت تعامل، همكاري و گفت‌و‌گو ميان ايران و جهان عرب به شمار مي‌رود. زمان آن رسيده است تا دانشگاه‌هاي ايران و عرب، تفاهم‌نامه‌هاي منعقده فيمابين را اجرايي کنند.
دکتر شکری مبخوت، رئیس دانشگاه منوبه تونس:
وی در آغاز سخنان خود ضمن تقدیر و تشکر از رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تونس به خاطر تلاش و اهتمام جدی در برگزاری این همایش گفت: گفت‌و‌گوي فرهنگي مؤثرترين روش براي يافتن زبان و فصل مشترك و رسيدن به همكاري و همگرايي است.
رئیس دانشگاه منوبه تونس افزود: نخبگان ايراني و عربي باید با كنار گذاشتن پيش‌داوري‌هاي مذهبي و جغرافيايي، از مسير همكاري‌هاي علمي، از تجربه‌هاي يكديگر به ويژه در عرصه رشد و توسعه علم استفاده کنند.
دکتر بروجردي، سفير جمهوری اسلامی ایران در تونس:
ايشان در ابتداي سخنانشان از برگزاركنندگان تشكر كرد و به ذكر روابط و تأثيرات متقابل ايران و جهان عرب پرداخت و از نخبگان ايراني و عرب به عنوان حلقه واصل اين تعاملات نام برد و اظهار داشت كه با شرايط فعلي حاكم بر منطقه و جهان اصرار به اشتراكات مي‌تواند راهگشاي مشكلات موجود باشد.
وی افزود: دانشمندان ايراني سهم و نقش مؤثر و سازنده‌اي در تمدن اسلامي و بشري داشته‌اند.
سفير جمهوری اسلامی ایران در تونس افزود: توسعه روابط متقابل علمي و فرهنگي بين ايران و كشورهاي عربي تأثير سازنده‌اي در مقابله با افراط‌گرايي و خشونت و گسترش توسعه و پيشرفت در منطقه در پي داشته و اين مهم مي‌تواند از طريق گفت‌و‌گوهاي فرهنگي ميان نخبگان تحقق يابد.
نشست اول:
رئيس جلسه: دكتر فوزي محفوظ از تونس
دبير جلسه: دكتر هنديلي منصر، استاد دانشگاه تونس
موضوع: اهميت همكاري علمي بين ايران و جهان عرب
در اين نشست ابتدا دكتر محمد كافي رئيس دانشگاه فردوسي مشهد با موضوع «روابط علمي و فرهنگي بين ايران و بلاد عرب از نظاميه بغداد تا دانشگاه فردوسي مشهد» سخنراني كرد که اهم محورهای سخنرانی ایشان در ادامه می‌آید.
- علم ميراث بشري است. مرز نمي‌شناسد و بر ارزش‌هاي مشترك تأكيد دارد. اسلام نيز بر ارزش علم همواره تأكيد داشته و ميان مدرسه و مسجد پيوند برقرار كرده است.
- نظاميه‌هاي بغداد و نيشابور، اولين پيوندهاي علمي و فرهنگي ميان دو حوزه فكري ايراني و عربي به شمار مي‌رود كه طي آن انديشمندان و دانشمندان ايراني و عربي از طريق تعامل و همكاري توانسته بودند پايه‌هاي تمدن اسلامي و تكامل و پيشرفت در امت اسلامي را رقم زنند.
- دانشگاه‌ها مناسب‌ترين و مؤثرترين قدمت‌هاي همكاري و تعامل پايدار ميان ايران و كشورهاي عربي به شمار مي‌روند و شرايط جاري در جهان اسلام پيش از هر زمان ديگري بر ضرورت تقويت همكاري‌هاي علمي و ارتباط ميان نخبگان تأكيد دارد.
سخنراني دوم نشست اول: دكتر علال سنقوقه، معاون دانشكده زبان عربي و زبان‌هاي شرقي الجزاير
ايشان به معرفي دانشگاه الجزاير كه به نمایندگي از آن در اين نشست حاضر شده بود پرداخت و سپس به اهميت بحث ترجمه در روابط ايران و جهان عرب اشاره كرد. محورهای سخنرانی معاون دانشكده زبان عربي و زبان‌هاي شرقي الجزاير در پی می‌آید:
- در طول تاريخ فرهنگ ايراني و عربي، تأثير زيادي بر يكديگر داشته‌اند.
- اين نكته كه اساسا چگونه تصويري از يكديگر بشناسيم، كاملاً به ترجمه بستگي دارد و براي شناخت دقيق از هم به ترجمه نياز داريم. ترجمه آثار و منابع، يكي از روش‌هاي مؤثر گفت‌و‌گو و تعامل فرهنگي بين ايران و جهان عرب به شمار مي‌رود و مي‌تواند در تصويرسازي‌هاي واقعي و فراهم‌سازي ظرفيت‌هاي تعاملي ميان اين دو حوزه كمك کند.
- دانشگاه‌هاي ايران و عرب باید از طريق اجرايي كردن تفاهم‌نامه‌هاي منعقده فيمابين، بيش از گذشته گام‌هاي عملي مناسبي را در مسير توسعه همكاري‌ها بردارند.
سخنران سوم نشست اول دكتر واعظي، معاون فرهنگی دانشگاه شهيد بهشتي بود که چکیده سخنان ایشان در پی می‌آید:
- داشتن افق‌هاي مشترك، زبان و فهم مشترك، وجود مسائل مشترك، به رسميت شناختن يكديگر و پرهيز از خودحق‌پنداري مطلق، پيش‌شرط‌هاي لازم يك گفت‌و‌گوي موفق به شمار مي‌آيد.
- گفت‌و‌گوي فرهنگي نخبگان باید در فرآيندي مستمر و نتيجه‌محور سامان يابد و از طريق مسأله‌يابي به تلاش براي يافتن راه‌حل‌هاي مشترك براي آن مسأله، همكاري‌هاي علمي و پژوهشي مشترك، فراهم‌سازي امكان ارتباطات علمي ميان دانشجويان و اساتيد ايراني و عربي و همچنين ايجاد كرسي‌هاي مطالعات ايران و عربي در مراكز دانشگاهي اين دو حوزه و تشويق اساتيد و پژوهشگران به انجام پژوهش‌هاي مشترك و نتايج ملموس دست يابد.
- در انتها ايشان به معرفي دانشگاه شهيد بهشتي و زمينه‌هاي همكاري مشترك پرداخت.
سخنراني چهارم نشست اول: دكتر پورمحمدي املشي، مدير جذب دانشجويان غيرايراني دانشگاه بين‌المللي امام خميني(ره) قزوين:
وی در ابتدا به معرفي دانشگاه خود و فعاليت‌هاي مشترك قابل تحقق پرداخت و در ادامه به سوابق تاريخي تبادلات فكري و فرهنگي و علمي ايران و جهان عرب اشاره کرد و از شمال آفريقا به عنوان يكي از شاهراه‌هاي انتقال علم و فرهنگ بين دو حوزه تمدن ايران و عرب ياد کرد.
در انتهاي جلسه اول نشست صبح برخي اساتيد سؤالات و پيشنهادهای خود را مطرح كردند كه با پاسخ اساتيد خاتمه یافت.
سخنران آخر نشست اول دکتر عزیز العوده، رئیس اتحاديه دانشگاه‌هاي عربي بود که محورهای سخنان ایشان بدین گونه است:
- ترجمه مي‌تواند سهم مهمي در گفتمان‌سازي و ترويج فضاي تعامل و گفت‌و‌گو ميان ايران و عرب بر عهده گيرد.
- باید در قالب پروژه‌هاي مشترك فضاهاي جديدي از همكاري علمي و فرهنگي ميان دانشگاه‌هاي ايران و عرب تعريف و با اجرايي كردن آن از تجربه‌ها و دانش يكديگر در مسير توسعه و همكاري بهره جست.
نشست دوم: قبل از ظهر: ساعت 12:15
رئيس جلسه: دكتر احسان الأمين، رئيس بنياد الكمه عراق
دبیر جلسه: دکتر فوزی علوی، مدیر مرکز دراسات تونس
اولين سخنران نشست دوم: دكتر يحيي جهانگيري، معاون بین‌الملل دانشگاه مذاهب اسلامی:
ايشان پس از تشكر از دست‌انداركاران اين نشست، در خصوص نقش همكاري‌هاي علمي بين ايران و جهان عرب در گسترش علوم در عالم اسلامي مباحثي مطرح كرد و سپس به معرفي دانشگاه مذاهب اسلامي ايران پرداخت و ظرفيت‌هاي همكاري مشترك را بيان کرد.
- رويكردهاي تقريبي و مطالعات تطبيقي، فرصتهاي مناسبي را جهت تعامل و گفت‌و‌گو ميان نخبگان ايراني و عرب فراهم مي‌سازد و دانشگاه مذاهب اسلامي، فارغ از گرايش‌های مذهبي اساتيد و دانشجويان، در تلاش است امكان و فرصت گفت‌و‌گو و ارتباط و تعامل فكري و عملي ميان نخبگان جهان اسلام را فراهم آورد. سپس پيشنهادهایي در خصوص ايجاد ارتباط بهتر بين اين دو حوزه تمدن ارائه شد.
سخنران دوم جلسه: دكتر عبدالكريم الطالب، رئيس دانشكده حقوق و علوم سياسي مراكش(مغرب)
ایشان نماینده دانشگاه قاضي اياز از مغرب بود كه در ابتدا به معرفي دانشگاه خود پرداخت و ادامه داد: يكي از اهداف مهم تعاملات علمي و پيشرفت علمي كشورها هست و ما بسيار علاقه‌مند هستيم تا روابط علمي بين ايران و مغرب تقويت شود.
سخنران سوم: دكتر محسن عبود، معاون رئيس دانشگاه كوفه
ابتدا تاريخچه‌اي از تأسيس دانشگاه ارائه شد.
ميان ايران و جهان عرب روابط خوبي مي‌تواند برقرار شود و براي رسيدن به گفت‌و‌گوي فرهنگي تبادل علمي باید روابط رسمي سياسي بين دولت‌ها تقويت شود و ايشان سپس پيشنهادهایي در خصوص تقويت اين روابط ارائه داد از جمله: گزارش گروه‌ها و نشست‌هاي علمي مشترك، تلاش در تقويت روابط دوستي بين دو گروه، افزايش دانشجويان بورسيه و...
سخنران چهارم: خانم دكتر حناچي، رئيس مركز همكاري‌هاي دانشگاهي
ابتدا فيلمي از معرفي دانشگاه پخش شد و سپس ایشان به ارائه پيشنهادهایي درباره همكاري‌هاي بيشتر علمي فرهنگي ايران و جهان ارائه کرد:
- تعریف دقیق تعامل و همکاری‌های علمی و فرهنگی دانشگاهی ایران و جهان عرب با توجه به شرایط و ساختارهای موجود و تعیین شاخصه‌های مورد نظر.
- تدوین سند راهبردی و عملیاتی تعامل دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی.
- مطرح شدن موضوع تعامل دانشگاه‌های طرفین در اسناد و قوانین کشور.
- آموزش اعضای هیأت علمی و غیر هیأت علمی در راستای ارتقای دید بین‌المللی و رفتار متناسب با الزامات بین‌المللی.
- ارائه محتوا و برنامه درسی به گونه‌ای که برای دانشجویان جذاب بوده و معرف فرهنگ ایرانی – اسلامی باشد.
- تأسیس رشته‌های جدید منطبق با ویژگی‌ها و مسائل بین جمهوری اسلامی ایران و جهان عرب.
- برگزاری دوره‌هایی برای آموزش گفت‌و‌گو، چندفرهنگ‌گرایی و آشنایی با مسائل جمهوری اسلامی ایران و جهان عرب.
- برنامه‌ای برای تقویت زبان فارسی و عربی در دانشگاه‌ها.
- هدفمند کردن تفاهم‌نامه‌های دانشگاهی.
- مهیا کردن شرایط تبادل دانشجویان و اساتید در دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران و جهان عرب.
- در پیش گرفتن فعالیت‌های علمی و تولید علم.
- به کارگیری روش‌های نوین تدریس و تکنولوژی‌های نوین آموزشی.
- اعطای استقلال بیشتر به دانشگاه‌ها ضمن نظارت دولت.
- تلاش دانشگاه‌ها برای حضور در مجامع علمی بین‌المللی.
- برگزاری دوره‌های مشترک آموزشی و پژوهشی.
يوسف بن عثمان، معاون رئيس دانشگاه المنار تونس به نمایندگی از رئيس دانشگاه:
وی در ابتدا به اهميت جايگاه دانشگاه در جامعه پرداخت و سپس اشاره كرد كه علم عنصري فرامليتي و فراقاره‌اي است و نمي‌توان بدان قيد و بند مذهب و قوميت زد و چه بسا خود دین همواره به كسب علم تشويق مي‌كند. سپس پيشنهادهایي برای ارتقا و گسترش روابط علمي - فرهنگي ارائه دادند.
يكي از پيشنهادهای ايشان انتشار يك فصلنامه مشترك جهت ارتقای انگيزه دانشجويان و اساتيد جهت نگارش مقالات و انجام پژوهش در اين حوزه بود.
دکتر عبدالجلیل سالم، معاون سابق وزیر امور دینی و رئیس سابق دانشگاه زیتونه تونس:
ایشان گفت: ایران مهد تمدن اسلامی بوده است و دارای دانشگاه‌های مختلف و متنوعی است و در بخش‌های علمی و آکادمیک پیشرفت‌های بسیاری کرده است. وی اظهار امیدواری کرد که دانشگاه‌های ایران و تونس در رشته‌های مختلف پزشکی و انسانی با یکدیگر همکاری‌های گسترده‌تری داشته باشند.
وی در انتها افزود: این نشست در وضعیت امروز اجتماعی - فرهنگی جهان می‌تواند فرصت بسیار خوبی برای تعمیق روابط و همکاری‌های ایران و تونس باشد.
خانم دکتر ألفه بن عوده، رئیس جدید دانشگاه کارتاژ تونس:
ایشان که به تازگی به ریاست دانشگاه بزرگ کارتاژ انتخاب شده است، در سخنرانی خود گفت ایران پیشرفته‌ترین دوران خود را از حیث تاریخی به لحاظ علمی می‌گذراند.
دانشگاه کارتاژ مایل است با دیگر دانشگاه‌ها به ویژه دانشگاه‌های ایران به تبادل استاد و دانشجو بپردازد و بورسیه اخذ و ارسال کند.
ایشان در انتها اظهار امیدواری کرد که دانشگاه کارتاژ بتواند در آینده توافقات بیشتری با دانشگاه‌های ایران منعقد کند.
تنکمت
جلسه گفت‌و‌گو در خصوص مسائل ساختاري و اساسنامه مجمع در ساعت 15:30 عصر روز شنبه با استقبال ويژه اساتيد عرب در سالن اجتماعات هتل المشتل تونس برگزار شد. اين جلسه گرم و صميمي دو ساعت به طول انجاميد و چندين دانشگاه جديد به عضويت مجمع علمي دانشگاهي و دبيرخانه گفت‌و‌گوهاي فرهنگي ايران و جهان عرب درآمدند. مدیر این جلسه دکتر مسعود فکری، دبیر علمی همایش از طرف ایران بود و ماحصل این جلسه در بیانیه پایانی منعکس شد که در ادامه بدان اشاره خواهد شد.
نشست سوم عصر:
این نشست در ساعت 6 عصر در محل سالن اجتماعات هتل المشتل شروع شد.
رئيس جلسه: دكتر حسان الكردي، رئيس دانشكده علوم دانشگاه دمشق سوريه
دبير جلسه: دكتر منجیه عرفه، استاد دانشگاه تونس
موضوع: فرصت‌ها و تهديدهاي همكاري‌هاي علمي بين ايران و جهان عرب
در ابتداي اين جلسه دكتر حسان الكردي نسبت به پيشرفت علمي ايران در جهان اظهار شگفتي كرد و آن را در مقايسه با ديگر كشورها بسيار برتر دانست. ايشان ادامه داد: بين ايران و جهان عرب فرصتهاي بسياري براي همكاري وجود دارد. از جمله بورس‌ها و فرصتهاي مطالعاتي در دانشگاه‌هاي ايران و كشورهاي عربي كه نهايتاً از دكتر منصف بن عبدالجليل رئيس دانشكده ادبيات و علوم انسانی دانشگاه منوبه تونس براي سخنراني اول دعوت کرد.
سخنران اول: دكتر منصف بن عبدالجليل، رئيس دانشكده ادبيات سوسه تونس
موضوع: ملاحظات درباره تعامل بين دانشگاه‌هاي ايران و تونس در حوزه علوم انساني
در ابتدا ايشان بر همكاري‌هاي علمي مشترك تأكيد و بيان کرد كه ايران نشر علوم خود را از ديگران منع نمي‌كند و با توجه به تحولات تاريخي گذشته اين رويكرد تغيير نكرده است. وي ادامه داد پیشنهاد می‌کنم رشته مطالعات ايراني در علوم انساني در دانشگاه‌هاي عربي تدريس شود. دو حوزه ایران و عرب نسبت به هم همچنان شناخت دقيق و كافي ندارند و لازم است اين شناخت بيشتر ايجاد و تقويت شود.
سخنران دوم: دكتر طلال عتريسي، استاد دانشگاه معارف لبنان
موضوع: جهاني‌سازي، عامل متمدن شدن فرهنگ‌ها
دكتر عتريسي با اين عبارت كه ما شناخت كافي از فرهنگ همسايه خود مانند ايران نداريم زيرا رسانه و سياست مانع اين شناخت مي‌شود، سخنراني خود را آغاز كرد. وی سپس با يك پيشنهاد سخنراني خود را ادامه داد:
- در حوزه پژوهش‌هاي انساني اسلامي بايد موانع برداشته شده تا بتوان در اين حوزه‌ها پژوهش‌هاي تحقيقاتي مشترك انجام داد. با وجود ورود برخي اختلافات باید بر اشتراكات بنيادين تأكيد كرد تا به اهداف مشترك نزديك‌تر شد.
- گفت‌و‌گوهاي نخبگان ايران و عرب باید بر اساس واقعيت‌هاي موجود در منطقه و براي يافتن راهكارهاي مؤثر جهت برون‌رفت از چالش‌هاي موجود شكل گيرد.
- امروزه مسائل و پديده‌هايی مانند خانواده، آب و هوا، افراط‌گرايي و تكفير، توسعه و... موضوعات مهمي جهت پژوهش‌هاي مشترك، گفت‌و‌گو و همفكري ميان نخبگان و دانشگاهيان ايران و عرب بشمار مي‌رود.
سخنران سوم: دكتر محمدمهدي فرقاني، رئيس دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي
موضوع: رسانه‌ها و ارتباطات میان‌فرهنگی بین ایران و جهان عرب
بخش مهمی از روابط میان‌فرهنگی ایرانیان و اعراب نه به شکلی مستقیم، بلکه به واسطه رسانه‌ها انجام می‌شود. رسانه‌ها می‌توانند یکی از بازوان تنش‌زدایی از پایین باشند و از این منظر ضمن آماده کردن افکار عمومی برای پذیرش همدلی یا درک فرهنگی، سیاستمداران را نیز تشویق کنند تا تنش‌زدایی از بالا را پی بگیرند. به همین خاطر باید تاکید کرد آن نوع روزنامه‌نگاری که بیشتر می‌تواند به ترویج گفتوگوهای علمی و فرهنگی کمک کند، روزنامه‌نگاری صلح است؛ چون بر تفاهم و کاهش سطح منازعات و اختلاف‌ها متمرکز است و برای دغدغه‌مندان عرصه رسانه‌های صلح، همزیستی مسالمت‌آمیز اهمیت زیادی دارد. جا انداختن این شیوه روزنامه‌نگاری نیازمند پیش‌زمینه‌هایی است که به چند مورد آن در پایان این مقاله اشاره می‌شود:
* یک مرکز آموزش روزنامه‌نگاری صلح در یکی از کشورهای عربی یا ایران تاسیس شود که هدف آن آموزش دوره‌های مختلف روزنامه‌نگاری صلح و کاهش سطح منازعه‌ها باشد.
* تبادل متناوب استاد و دانشجو در حوزه‌های مطالعات فرهنگ و رسانه برای شناخت بهتر و عمیق‌تر و در نتیجه رسیدن به گفتوگویی همدلانه میان کشورهای عربی و ایران.
* فراهم کردن زمینه برای همکاری با نهادهای مدنی و غیردولتی که به کاهش سطح منازعات و همچنین برپاداری صلح اهمیت می‌دهند.
* برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های مرتبط با تحلیل کشمکش‌های فرهنگی جهان ایرانی و جهان عربی با محوریت بررسی عملکرد رسانه‌های مختلف در زمینه تشدید منازعه¬ها یا تقویت تفاهم میان‌فرهنگی.
* همکاری با یونسکو برای برگزاری دوره‌های متناوب و کوتاه‌مدت روزنامه‌نگاری صلح در پایتخت¬های کشورهای عربی و ایران.
سخنران چهارم: دكتر رامي طويل، عضو شوراي روابط بين دانشگاه‌هاي ايران و لبنان
ايشان در ابتدا زبان را به عنوان ابزاری براي تحكيم بيشتر روابط بين ایران و جهان عرب دانست و سپس به ديگر موانع تقويت اين روابط پرداخت. از جمله جهل و عدم شناخت دانشگاه‌هاي لبناني از پيشرفت‌هاي دانشگاه‌هاي ايران و بالعكس. مساله بعدي شفاف نبودن فرآيند بورس كردن دانشجو بود که ایشان به این موضوع اشاره کرد. وی در نهایت یک پیشنهاد مهم و کاربردی ارائه کرد که بايد ضعف‌ها و كاستي‌هاي مربوط به همكاري‌هاي علمي و فرهنگي ميان ايران و جهان عرب به ويژه در زمينه آموزش زبان را برطرف کرد و فرصتهاي آموزشي را اصلاح و آن را به فرصتهاي مناسبي جهت همكاري و همگرايي ايران و عرب تبديل ساخت.
آخرين سخنران: دكتر كريم لويمي مطلق، مدير مركز بين‌الملل دانشگاه شهيد چمران اهواز
ايشان ابتدا به گستره پيشرفت علمي ايران در تاريخ و جهان عرب امروز اشاره كرد و سپس بر نقش قوميت‌هاي مختلف در تقويت پيشرفت علمي و گسترش روابط فرهنگي ايران با كشورهاي عربي به عنوان نقش مهم اشاره کرد و در نهايت به معرفي دانشگاه شهيد چمران اهواز پرداخت.
در انتهاي جلسه سوم عصر روز شنبه حاضران به پرسش و پاسخ پرداختند و جلسه در ساعت 19:30 دقيقه عصر به پايان رسيد.
نشست چهارم: صبح يكشنبه 21 آبان 96
موضوع: استراتژي‌هاي فعاليت‌هاي علمي بين ايران و جهان عرب
رئيس جلسه: دكتر منصف بن عبدالجليل، از دانشگاه سوسه تونس
دبير جلسه: دكتر علي المخلبي، استاد دانشگاه تونس
سخنران اول: دكتر مسعود فكري، کننده دانشگاه امام صادق(ع) و دانشگاه تهران
ايشان در ابتداي سخنران خود به اهميت زبان عربي به عنوان دريچه‌اي جهت ايجاد و تقويت روابط مشترك اشاره كرد و افزود: براي درك تمدن و تاريخ اسلامي به زبان عربی نياز داريم و اين زبان، يك زبان كاربردي در ايران است.
سپس گزارشي از فرآيند آموزش زبان عربي و ديگر فعاليت‌هاي فرهنگي و علمي بين‌المللي دانشگاه تهران ارائه کرد.
سخنران دوم: دكتر الاحسان الأمين، رئيس بيت‌الحكمه عراق
ايشان ابتدا سخناني در مورد معرفي بيت‌الحكمه و سابقه تاريخي آن ارائه کرد و سپس آماري از پيشرفت علمي دانشگاه‌هاي كشورهاي مختلف جهان و به ویژه جهان عرب ارائه كرد.
ايشان يكي از بهترين روش‌ها براي تحقيقات علمي را بررسي‌هاي پيشرفت‌هاي كشورهاي ديگر دانست و سپس راهكارهايي در خصوص تحقيقات بيشتر ارائه کرد.
سخنران سوم: دكتر يدالله رفيعي، معاون رئيس پژوهشكده زبان و ادبيات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
ايشان در ابتداي سخنان خود به معرفي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي پرداخت كه همتي عظیم در تصحيح نسخ خطي دارد. وی سپس اضافه كرد كه فرهنگ، فرصتي است براي روابط فيمابين ايران و جهان عرب.
ايشان زبان را عامل و ابزار انتقال فرهنگ دانست و اشاره کرد كه فرهنگ هر ملت آينه‌ای است كه هر ملت را به ديگر ملت‌هاي دنيا معرفي و مي‌شناساند. وی در انتها پيشنهاد كرد كه روش‌هاي غلط در آموزش و ترويج زبان عربي را اصلاح كرده و نسبت به افزايش اعضاي مجمع علمي دانشگاهي ايران و جهان عرب همت گماريم.
سخنران چهارم: دكتر عبدالعظيم بشير خالقي، رئيس دانشكده علوم تربيتي و رئيس جمعيت دراسات و مناهج از طرابلس ليبي
ايشان در سخنراني خود صرفاً به معرفي دانشگاه خود پرداخت و اظهار اميدواري كرد كه دانشگاه ايشان عضو مجمع شود و از همکاری‌های مشترک فی‌مابین دانشگاه‌های لیبی و ایران بسیار استقبال کرد.
سخنران پنجم: دكتر نجف لك‌زايي، رئيس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي قم
موضوع: ضرورت همكاري‌هاي علمي – فرهنگي ايران و جهان عرب در توسعه مطالعات اسلامي امنيت
ايشان بيشتر بر غلبه بر چالش‌هاي امنيت تأكيد داشت. اينكه امنيت نياز اوليه تمامي انسان‌ها و هر دولتي نسبت به شهروندانش است. اما امروزه جاي نظريه اسلامي در حوزه مباحث امنيتي خالي است. همچنين بخش قابل توجهي از منطقه ايران و جهان عرب به لحاظ امنيتي، وضعيت مطلوبي نيست. در چنين وضعيتي مراكز علمي ايران و جهان عرب، به عنوان اتاق فكر و انديشه، وظيفه دارند راهكارهايي بر اساس منابع اسلامي و وضعيت جامعه‌شناختي ايران و جهان عرب ارائه کنند.
محور اصلي حاضر ارائه يك نظريه امنيتي به عنوان پيش‌نويسي براي گفت‌و‌گوهاي علمي – فرهنگي با مشاركت علمي مراكز ايران و جهان عرب در قالب انجام پروژه‌هاي مشترك، تبادل فرصتهاي مطالعاتي، راه‌اندازي دوره‌هاي پسادكتري، برگزاري همايش‌ها و هم‌انديشي‌هاي علمي با محوريت «مطالعات اسلامي امنيت» است.
وی افزود: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي آمادگي خود را با مراكز علمي، با موضوع «مطالعات امنيت» و رويكرد فلسفي، كلامي، فقهي، تاريخي، قرآني و... مورد بررسي قرار مي‌دهد.
يكي از اقدامات پژوهشگاه براي ارتقاي سطح همكاري‌هاي جهان عرب و ايران مشاركت جدي در طرح گفت‌و‌گوهاي ايران و جهان عرب است كه به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي بنيان‌گذاري شد.
اهم اقدامات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي:
1. هم‌انديشي«فرصت‌ها و ظرفيت‌هاي علمي و فرهنگي دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هاي ايران و جهان عرب» در ارديبهشت 95
2. همزمان با اجلاس گفت‌و‌گوهاي ايران و عرب در تهران، در بهمن 1395، برگزاری كنفرانس بين‌المللي گفت‌و‌گوهاي فرهنگي ايران و جهان عرب در عرصه اعتدال و عقلانيت با محوريت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي در چهار پنل تخصصي
3. برگزاری كنفرانس بين‌المللي گفت‌و‌گوهاي فرهنگي ايران و جهان عرب «مجمع انديشمندان ايران و جهان عرب» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي قم
4. دبيرخانه مجمع انديشمندان ايران و جهان عرب براي سال 1396 دو همايش بين‌المللي با عناوين زير را تصويب و فراخوان كرد:
- همايش «جايگاه انديشه‌هاي فلسفي در گفت‌و‌گوهاي فرهنگي ايران و جهان عرب» در دي ماه 1396 در بغداد به ميزبانی بيت‌الحكمه
- همايش «گفت‌و‌گوهاي فرهنگي در چشم‌انداز تمدني ايران و جهان عرب» در بهمن ماه 1396
سخنران آخر: دكتر حسن پاشا، رئيس دانشگاه جندوبه(تونس)
ايشان به اهميت زبان عربي در كلمات و سخنان اساتيد عربي اشاره و اضافه کرد بايد موضوعاتي را در اولويت پژوهش قرار داد و از پرداختن به موضوعات بیهوده اجتناب کرد.
نشست پنجم: جلسه دوم قبل از ظهر ساعت 12:30
رئيس جلسه: دكتر حسن پاشا، رئيس دانشگاه جندوبه(تونس)
دبير جلسه: دكتر جابر القضي، نائب رئيس مركز مسارات(تونس)
سخنران اول: دكتر سعيد قماشي، رئيس دانشكده علوم انساني دانشگاه كاشان:
به طور كلي گفت‌و‌گوي علمي كوشش گروهي براي دستيابي به حقيقت و به اشتراك گذاشتن فكر، باور و احساس است. اين امر خود مستلزم وانهادن هر گونه برتري‌جويي‌هايي مانند قومي، مليتي و مذهبي، غرور و خودشيفتگي است.
به طور كلي گفت‌و‌گو آن هم از نوع علمي در نهاد خود يك نظام اخلاقي را در بردارد.
وجه مشترك ميان ايران و جهان عرب «اسلام» است و امروز جهان اسلام شديدا نيازمند همكاري و گفت‌و‌گو است چرا كه امروزه در بخشي از جهان اسلام افراطي‌گري پديد آمده كه برآيند برتري‌جويي و دوري از به اشتراك گذاشتن فكر، باور و احساسات است. گفت‌و‌گوي فرهنگي مي‌تواند فرهنگ را غربال كند. غربالگري فرهنگي با ابزار گفت‌و‌گو و با رويكرد علمي به ژرف و به درستي مي‌تواند فرهنگ را از خودمداري و ستيزه‌جويي و خشونت دور بدارد. اين گفت‌و‌گو با رويكرد علمي ميان ايران و جهان عرب از دو جهت عام و خاص اهميت دارد:
* عام بدين گونه است كه هر فرهنگي اگر چه در آغاز بر حسب ضرورت و نياز و البته گاه بر حسب تشخيص سياسي شكل مي‌گيرد و نقش كاركردي در جامعه دارد ولي در طول ساليان متمادي مي‌تواند فلسفه وجودی خود را از دست بدهد كه در اين صورت نيازي را پاسخ نمي‌دهد و بلكه خود مي‌تواند مانع پيشرفت و كمال جامعه شود و اين‌جاست كه گفت‌و‌گوي فرهنگي با رويكرد علمي مي‌تواند با غربالگري و پالايش اين مانع را از سر راه بردارد و زمينه خشونت را به كنار نهد. يكي از عوامل خشونت خرده‌فرهنگ‌هاي مدعي است كه گاه با دست يازيدن به جهل و خرافه بذر كينه مي‌افشاند و ميان انسان‌ها جدايي مي‌افكنند و خشونت درو مي‌كنند. گفت‌و‌گوي علمي مي‌تواند خرده‌فرهنگ‌هاي خشن را تضعيف كند و منجر به فرهنگ كلان بشري شود و اين ممکن نيست مگر با ابزار گفت‌و‌گوي علمي كه از رهگذر پالايش فرهنگ انجام مي‌شود.
* از جهت خاص نيز روشن است زيرا سوگمندانه پيشینه تاريخي ميان ايران و جهان عرب با نشانه رفتن تقابل ميان عرب و عجم و تازي و غيرتازي كه امروزه با توجه به رسانه‌هاي الكترونيك و فضاهاي مجازي مي‌تواند برجسته شود، رفتار برتري‌جويي و توليد خشونت را پديد می‌آورد. به ديگر سخن دو عامل مليت و ديانت با وجود گسترش رسانه كه در اختيار فردفرد انسان‌هاست، مي‌تواند اين ستيزه،جويي و خشونت را صد چندان كند. در اين هنگام ضرورت گفت‌و‌گو با رويكرد علمي روشن‌تر از آفتاب است.
* گفت‌و‌گوي علمي در عرصه فرهنگ مي‌تواند انسان‌ها را از قوميت‌مداري دور و نهال انسان‌مداري را غرس كند و همگرايي و شفافيت فرهنگي را بارور سازد. طبيعي است پرچمدار اين گفت‌و‌گو بايد مراكز علمي به ويژه دانشگاه‌ها باشند.
اين گفت‌و‌گو می‌تواند به دو شكل انجام پذيرد: 1- مستقيم، 2- غيرمستقيم
* گونه مستقيم آن برپايي گردهمايي‌ها و هسته‌هاي گفت‌و‌گويي پيرامون فرهنگ ايران و جهان عرب به شكل نوشتاري و گفتاری.
* گونه غيرمستقيم آن به شكل رونق دادن صنعت توريسم و انعقاد موافقت‌نامه‌هاي آموزشي در قالب تبادل استاد و دانشجو در قالب همكاري‌هاي پژوهشي به شیوه نگارش مقاله، پايان‌نامه يا طرح‌هاي پژوهشي.
پالايش فرهنگ نه براي حذف گوناگوني بلكه براي به چشم آمدن اشتراكات بنيادين است. بايد اين را استراتژي و راهبرد همكاري قرار داد و از دل آن فرهنگ و قانون توليد كرد.
گفت‌و‌گوي علمي مي‌تواند نشان دهد كه انسانيت بي‌رنگ است و دگررنگي هست که از پي بي‌رنگي برخاسته است. نبايد اين رنگ‌ها، بي‌رنگي را به فراموشي بسپارد چراكه چون بي‌رنگي اسير رنگ شد – موسي با موسي در جنگ شد.
در اين گفت‌و‌گو بايد به تفكيك علوم طبيعي و انساني توجه داشته باشيم و بدانيم علوم طبيعي قدرت‌ساز و علوم انساني معرفت‌افزاست. بدانيم اگر نمی‌توانیم علوم انساني را برتري دهيم، دست كم آن را فرو ننشانيم.
باور بنده اين است كه در اين همكاري بايد قدرت‌زايي در خدمت معرفت‌افزايي قرار گيرد و بدين گونه بر همكاري علوم انساني پافشاري كند. چه اين كه به باور برخي صاحب‌نظران توسعه و اقتصاد، پيشرفت اقتصادي و توسعه رفاه نه از رهگذر تكنولوژي و فن‌آوري بلكه با تاكيد بر فرهنگ و تربيت درست كودكان امكان‌پذير است. ما اگر همكاري در علوم انساني را آغاز كنيم و تحكيم بخشيم، به خودي خود همكاري در تكنولوژي و فن انجام مي‌پذيرد. ايشان پس از ايراد سخنراني، به ارائه ظرفيت‌هاي دانشگاه كاشان پرداخت.
پيشنهادهای نهایی:
* استفاده از تجربيات گذشتگان كه الان به عنوان کننده نيستند جهت تكراري نشدن جلسات آتي.
* انجام نظريه‌پردازي‌هاي مشترك در حوزه ايران و جهان عرب.
سخنران دوم: دكتر محمد حبيل، رئيس گروه ملي تربيتي فرهنگي طرابلس(ليبي)
ايشان در ابتداي سخنان خود به اين نكته اشاره كرد كه در مورد مشكلاتي كه ليبي داشته تقريباً همه شركت‌هاي غربي حاضر به انتقال تجربه علمي خود نشدند ولی ايران به راحتي تجربيات خود را در اختيار ما قرار داد.
ايشان سپس درخواست كرد كه رفت و آمدها بين ايران و ليبي بيشتر شود. همچنين فرصتهاي مطالعاتي مشترك و روابط علمي بيشتري بين دانشگاه‌هاي ليبي و دانشگاه‌هاي ايراني شكل بگيرد.
سخنران سوم: دكتر احسان قبول، رئيس مركز آموزش فارسي به غيرفارسي‌زبانان دانشگاه فردوسي مشهد
موضوع سخنراني ايشان جايگاه زبان فارسي در تقويت روابط فرهنگي ايران و جهان عرب بود. ايشان گفت: زبان فارسي، زبان عشق و ادب و شعر است. سپس به ذكر نمونه‌هايي از اين مورد پرداخته و بعد از آن به معرفي مركز آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان در دانشگاه فردوسي پرداخت. آخرین پیشنهاد ایشان تاسيس يك دانشگاه مجازي با كمك همه اعضاي اين مجمع بود.
دكتر محجوب العوني، رئيس دانشگاه منستير(تونس)
ايشان ابتدا به معرفي دانشگاه خود پرداخت و اشاره كرد كه رشته انساني در اين دانشگاه وجود ندارد ولي رشته‌هاي نظير توريستي و جهانگردي كه فرهنگي هستند، در اين دانشگاه موجود است. ايشان در ادامه سخنراني خود اشاره كرد كه همكاري‌هاي علمي ايران و عرب در قدم‌هاي اول است و لازم است راه زيادي طي شود. جمع‌بندي پيشنهادهایي كه مطرح شد امر بسيار مهمي است كه بايد پيگيري شود و در نهايت پيشنهادهای آخر ایشان عبارت بود از:
1. ايجاد بانك اطلاعات اساتيد.
2. ارسال گروه‌هاي مختلف دانشجويي.
3. توجه ويژه به ترجمه دو زبان فارسي و عربي.
4. تأسيس يك دانشگاه مجازي كه با كمك همه اعضاي اين مجمع اداره شود.
جلسه اختتاميه:
در ابتدای این جلسه از دست‌اندركاران نشست تقدير به عمل آمد.
و پس از آن دكتر توفيق بن عامر، مسوول علمي و دبير كل همايش سخنان پاياني خود را ايراد کرد و پس از تشكر از همه اعضا زمان و مكان بعدي را دانشگاه فردوسی مشهد در سال 2018 اعلام کرد.
سخنران بعدي دكتر شكري مبخوت بود كه ضمن تشكر از همه اعضا اظهار امیدواری کرد که تصمیمات اين همایش اجرایی شده و شاهد نتایج آن در عرصه بین‌الملل باشیم.
سخنراني بعدي اختتامیه دكتر كافي، رئيس دانشگاه فردوسي مشهد بود كه ضمن تقدير از همه اعضا اعلام كرد ميزبان نشست آينده دانشگاه فردوسی مشهد خواهد بود و این دانشگاه آمادگی دارد به تمامي اساتيد خارجي خدمات و امكانات رايگان جهت حضور در ايران اعطا کند.
سخنران آخر مراسم اختتامیه دكتر نورالدین السالمی، معاون وزير علوم تونس بود كه ضمن تقدیر و تشکر از برگزارکنندگان، حضور خود را در این برنامه یک افتخار بزرگ توصیف کرد و با اشاره به دیدار خود از جمهوری اسلامی ایران و بازدید از برخی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ایران افزود: اینجانب در سفر خود به ایران شاهد پیشرفت‌های علمی و دانشگاهی ایران بودم بنابراین امیدوارم این همایش مقدمات عملی و عینی را برای همکاری‌های علمی و فرهنگی بین دانشگاه‌های ایران و جهان عرب به ویژه تونس فراهم کند.
بیانیه پایانی:
روسای دانشگاه‌های ایران و کشورهای عربی که در سومین کنفرانس بین‌المللی علمی در 11 و 12 نوامبر 2017 در تونس با شعار «برای همکاری علمی ثمربخش میان دانشگاه‌های ایران و جهان عرب» شرکت کردند، طی دو روز و 6 جلسه علمی به بررسی پتانسیل‌ها و فرصت‌های همکاری علمی میان ایران و کشورهای عربی پرداختند. همچنین شرکت‌کنندگان درباره فرصت‌های ارزشمندی که این همکاری ایجاد می‌کند و باید آن را غنیمت شمرد، موانع و چالش‌های پیش روی این همکاری‌ها که باید برطرف شود و انجام گفتوگوهای مستقل در مورد برنامه‌ها و در پیش گرفتن راهبردهای مناسب برای توسعه روابط دانشگاهی میان دو طرف، بحث کردند.
حضار جو کلی حاکم بر این کنفرانس، همسویی نگرش‌ها و دیدگاه‌ها و اهداف و سوال‌های خوبی که طی این نشست‌ها مطرح شد را می‌ستایند و از بحث‌های ثمربخش صورت گرفته، بررسی مسائل اساسی با نگاهی واقع‌بینانه و منطقی و توجه به ترسیم افق‌های امیدوارکننده و خوب برای آینده همکاری علمی و دانشگاهی میان ایران جهان عرب استقبال و پایبندی خود را به برگزاری این کنفرانس علمی – دانشگاهی به صورت دوره‌ای اعلام می‌کنند چراکه به وجود سرمایه‌های فرهنگی مشترک و اصالت همکاری علمی ایرانی – عربی اعتقاد دارند و تاکید می‌کنند که دانش میراثی بشری و جهانی و فراتر از اختلافات مذهبی و قومی است، دانش را عامل تنوع و غنی‌تر کردن و کامل کردن هم می‌دانند و بر این باور‌ند که دانش زمینه را برای تبادل افکار و مقایسه دیدگاه‌ها فراهم می‌کند که این خود باعث پیشرفت علوم و معارف می‌شود و اسباب لازم را برای همزیستی مسالمت‌آمیز فراهم می‌کند و فرصت‌هایی برای آشنایی با ریشه مشکلاتی که جهان عرب و ایران با آن مواجه هستند و همچنین حل آن، ایجاد می کند تا با شناسایی این مشکلات بتوان آن را رفع کرد و راه‌حل‌هایی با تکیه بر عقل و منطق برای آن ارائه داد و در نهایت آینده و سرنوشت مشترک ما به خوبی ساخته شود و رقم بخورد.
شرکت‌کنندگان در این کنفرانس بر ضرورت آشنایی خوب جهان عرب از ایران و بر عکس تاکید می‌کنند و اعتقاد دارند این باعث شکستن تصویر غالب و نادرستی می‌شود که از راه سیاست و رسانه‌ها برای ایجاد تفرقه و مانع‌تراشی در مسیر روابط فرهنگی میان دو طرف ایجاد شده است. شرکت‌کنندگان در این خصوص خواستار نقش‌آفرینی رسانه‌های منطق‌گرا و واقع‌بین و سازنده هستند تا اصل تفاهم و باز کردن آغوش به روی دیگران و فرهنگ صلح و تسامح و مخالفت با خشونت را ترویج کنند و این باید به جامعه بین‌الملل پیشنهاد شود تا روزی را به عنوان روز جهانی«رسانه‌ها برای صلح» تعیین و نهادهایی را برای ایجاد این سیاست رسانه‌ای در راه خدمت به صلح ایجاد کند. با توجه به مطالب فوق، از همه خواسته می‌شود برای توسعه و پیشرفت بیشتر و همچنین عملی کردن این توصیه‌ها با تکیه بر تلاش‌های دانشگاه‌ها و مجمع‌های فرعی تخصصی تلاش کنند. در پایان، شرکت‌کنندگان در این کنفرانس توصیه‌های زیر را در این خصوص ارائه دادند:
* شرکت‌کنندگان در این نشست بر ضرورت تکمیل کردن همدیگر در علم به ویژه در علوم انسانی و برگزاری گفت‌و‌گوی اسلامی به عنوان نقطه‌ای ضروری برای گفت‌و‌گو میان ادیان و تلاش برای توسعه تفکرات دینی در پرتو علوم انسانی تاکید می‌کنند.
* تلاش برای احیای میراث علمی مشترک از طریق تحقیقات و بررسی‌ها و انتشار آن با تمرکز بر تاریخ علوم مختلف تا فرصت برای ریشه‌دار کردن تلاش‌ها در مسیر ریشه‌های فرهنگی و تمدنی فراهم آید.
* گسترش بیشتر دو زبان فارسی و عربی در ایران و جهان عرب و ارسال گروه‌های متخصص در این زمینه در قالب دانشگاه‌ها تا دانشجویان بتوانند آموزش خوبی در این زمینه ببینند.
* توسعه تلاش‌های علمی در زمینه ترجمه به عنوان معبری میان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و سرمایه‌گذاری بر این تلاش‌ها برای همکاری میان مراکز ترجمه جهت شناساندن دانشمندان، ادبا و پژوهشگران دوران معاصر از دو طرف.
* تعریف طرح‌های پژوهشی مشترک میان دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در زمینه‌های مختلف علمی و ایجاد فرصت برای پژوهشگران و مخترعان و نوآوران برای ارتباط با هم و همچنین بررسی ایجاد یک مرکز پژوهشی ایرانی – عربی برای انجام طرح‌های پژوهشی مشترک.
* تبادل نشریات دانشگاهی، کتب، مجلات و برگزاری نشست‌های مشترک در مورد موضوعات تخصصی و علمی مختلف.
* تبادل تجربه میان اساتید، مدرسان و پژوهشگران از طریق تبادل دیدار و اعزام اساتید به مراکز طرف مقابل و تبادل تجربه آموزشی و اداری.
* تبادل دانشجو و رصد بورس‌های تحصیلی برای آنها از سوی هر دو طرف و تسهیل اقدامات اداری برای تحصیل آنها در دانشگاه‌ها و ایجاد زمینه برای آموزش نظری و میدانی و برنامه‌ریزی برای همایش‌های دانشجویی میان طرفین.
منبع:
دبیرخانه مجمع اندیشمندان ایران و جهان عرب
|